دربازار امروزی انواع و اقسام مسواک و خمیر دندان با ظاهرهای مختلف و مواد ترکیب شده مختلف وجود دارند.ما باید بهترین و مناسب ترین آنها را برای سلامت دندان خود انتخاب کنیم.
گرچه دندانپزشکان فرق چندانی بین خمیردندان‌ها قایل نیستند، ولی خمیردندان‌ها انواع مختلفی دارند که شناخت آنها به بهداشت بیشتر دهان و دندان کمک می‌کند،چراکه هر یک از خمیردندان‌ها، خاصیت خاص خودرادارند، مثلاً خمیردندان‌هایی که حاوی نیترات پتاسیم هستند، برای مبارزه با حساسیت دندانها و خمیردندان‌های حاوی سیترات‌روی برای مبارزه با التهابات لثه بهترین انتخابند.
خمیر دندان حاوی مواد ساینده: موادساینده شامل دی‌اکسیدسیلیکون، سیلیکات‌پتاسیم و آلومنیوم است. بیشتر خمیردندان‌هایی که با این نام در بازار وجود دارد طوری ساخته شده‌اند که بیشتر باعث تمیزی و شفافیت دندانها و کمتر باعث سائیدگی آن می‌شوند.
باید توجه داشت هنگام استفاده از این خمیردندان‌ها نباید با فشار شدید مسواک را روی دندان کشید، چراکه احتمال سایش دندان در این موارد وجود دارد و موجب عقب رفتن لثه و عریان شدن عاج دندان می شود.
مواد پاک کننده داخل این خمیردندان باعث تمیزتر شدن دندانها میشود، ولی نباید خمیردندانی خرید که حاوی مقادیر زیادی مواد ساینده باشد، چراکه وجود بیش از حد آن به مینای دندانها آسیب زده و موجب حساسیت آنها میشود.
خمیر دندان‌های ضدپلاک میکروبی:پلاک میکروبی لایه‌ای از باکتری است که به طور طبیعی در دهان و مواد غذایی وجود دارد. این لایه معمولا ظرف 24 ساعت روی سطح دندانها تشکیل می‌شودولی به‌راحتی با استفاده‌از مسواک برداشته میشود، باید توجه داشت که مسواک زدن باید دائمی و مرتب باشد زیرا در غیراین‌صورت لایه حتما تشکیل خواهد شد.
معمولا همه خمیردندان‌ها حاوی تری‌کلوزان و فلوئورید سدیم هستند که همان مواد ضد میکروبی‌اند.
خمیر دندان حاوی مواد طعم‌دهنده: این نوع خمیردندان‌ها بیشتر جنبه تجاری دارند و وجود آن به معنای خوب بودن خمیر دندان نیست.
این خمیر دندانها بیشتر برای کودکان ساخته می‌شوند تا تمایل آنها را به مسواک زدن بیشتر کنند، ولی به‌طور کلی تاثیر آنها در پیشگیری از پوسیدگی و محافظت از دندانها ناچیز است.
خمیر دندان حاوی فلوراید: این ماده روی مینای دندانها رسوب کرده و به شکل یک سپر در برابر اسیدهای سنتز شده، باکتری‌های دهان و آنهایی که در مواد غذایی و نوشابه‌های گازدار موجود هستند، اثر می‌کند. بیشتر دندانپزشکان توصیه می‌کنند از خمیردندان‌های حاوی فلوراید بالا استفاده کنید تا از سرطان و خشکی دهان پیشگیری شود، ولی باید دقت کرد که سهوا بلعیده نشوند.
خمیردندان حاوی فلوراید در هر سنی قابل استفاده است اما در سنین کمتر از سه سالگی باید میزان استفاده از آن حداقل باشد، یعنی به اندازه یک دانه ماش روی مسواک. اگر کودکی مدام فلوراید ببلعد دچار مشکلی به نام فلوئوروزیس دندانی میشود. این بیماری باعث میشود که مینای دندان بخوبی تشکیل نشود و مینای دندان دارای لکه‌هایی مات و سفید تا زرد قهوه‌ای باشد.
همچنین بلع زیاد خمیر دندان حاوی فلوراید باعث تهوع و استفراغ فرد میشود.
خمیر دندان سفیدکننده: بعضی از خمیر دندانها حاوی ماده‌ای به نام پراکساید هستند که سفیدکننده محسوب میشود. اما نکته مهم این است که این ماده قادر نیست دندانها را سفید کند. وجود ماده دیگری به نام تری‌پلی‌فسفات سدیم نیز در بعضی از خمیردندان‌ها وجود دارد که باعث شکسته‌شدن رنگدانه‌های موجود در مینای دندان میشود و این‌طور به نظر می‌رسد که دندان سفیدتر شده است.
خمیردندان‌های سفیده‌کننده برای این‌که اثر داشته باشند باید دو بار در روز و به مدت دو تا چهار هفته استفاده شوند. استفاده زیاد از این نوع خمیر دندان باعث سایش مینای دندان شده و دندانها بتدریج حساس‌تر می‌شوند همچنین سایش زیاد سطح دندان، موجب میشود سطح عاج نمایان شود که زردتر از سطح مینای دندان است.
بهتر است افراد خود اقدام به سفید کردن دندان نکنند واین کار را به دندانپزشک بسپارند تا با روش‌های بی‌خطر و تخصصی دندانها را سفیدتر کنند.
خمیردندان‌های گیاهی: این خمیردندان‌ها حاوی طعم و رنگ مصنوعی نیستند. البته خمیردندان‌هایی که حاوی مواد صناعی هستند نیز کاملا بی‌خطرند، ولی این دو خمیر دندان فرق چندانی با هم ندارند و تاثیر آنها در پیشگیری از پوسیدگی دندانها یکی است.
مسواک خوب چه خصوصیاتی دارد؟
در خرید مسواک نیز باید دقت کرد چون مسواک‌ها هم انواع مختلفی دارند و بعضی از آنها می‌توانند به لثه یا سطح دندان صدمه بزنند. بهترین مسواک، مسواکی است که بافت نرمی داشته باشد ولی نباید بیش از حد نرم یا بیش از حد سخت باشد، نرمی زیاد باعث میشود دندانها تمیز نشوند و سختی زیاد موجب صدمه به مینا و لثه میشود.
خراب شدن پرزهای مسواک نشانه مسواک زدن نادرست است و اگر موهای آن از هم باز شوند حتما باید مسواک را خیلی زود تعویض کرد.
ولی در کل عمر هر مسواکی تقریبا شش ماه است و بهتر است پس از این مدت آن را تعویض کرد و همیشه مسواکی را انتخاب کرد که متناسب با اندازه دهان بوده و کوچک‌تر یا بزرگ‌تر نباشد. ولی برای جلوگیری از خراب‌شدن آن قبل از این مدت بهتر است بعداز هر بار مسواک زدن به آرامی پرزهای آن شسته شود و در قاب مخصوص قرار گیرد.
مسواک را نباید با آب داغ شست چون آب داغ پرزهای آن را خراب می‌کند.
نخ دندان: گرچه مسواک زدن برای از بین بردن ذرات باقیمانده غذاها موثر است، ولی گاه مواد غذایی بین دندانها و خط لثه گیر می‌کنند و با مسواک خارج نمی‌شوند. نخ دندان پاسخ مناسبی برای رفع این مشکل است و به اعتقاد دندانپزشکان، نخ‌دندان در پیشگیری از بیماری‌های لثه حتی مهم‌تر از مسواک است.
مزایای استفاده از نخ دندان
تمیز کردن دندانها و جلوگیری از بوی بد: با مسواک‌زدن نمی‌توان تمام ذرات غذا را که در بین دندانها گیر کرده، تمیز کرد. حدود ۳۰ درصد از ذرات مواد غذایی در بین دندانها باقی می‌مانند که می‌توانند موجب پوسیدگی دندانها و بوی بد دهان شوند.
با استفاده از نخ دندان می‌توان آن ذرات را خارج کرد و احتمال پوسیدگی دندانها را کم کرد. همچنین نخ دندان با سطوحی تماس پیدا می‌کند که برای مسواک غیر قابل دسترس است و پلاک‌های آن را از بین می‌برد. اگر پلاک سخت و سفت شده باشد، فقط دندانپزشک یا متخصص دهان و دندان می‌تواند آن را از بین ببرد.
کاهش بیماری‌های قلبی: بسیاری از ذرات مواد غذایی که بین دندانها گیر می‌کنند باعث پوسیدگی و بوی بد دهان می‌شوند. این ذرات در دهان موجب خارش، تحریک و ناراحتی دهان می‌شوند. وجود پلاک‌ها در دهان و باکتری‌های مضر که به جریان خون راه می‌یابند، موجب انسداد عروق و سکته مغزی میشود. افرادی که از نخ دندان استفاده می‌کنند، کمتر به بیماری‌های قلبی و مغزی مبتلا می‌شوند.